Waarom vluchten mensen?
Een vluchteling is iemand die voor vervolging, geweld of dreiging daarvan uit zijn vaderland vlucht. Die persoon vraagt dan bescherming aan – asiel – in een ander land, waar hij hoopt veilig te zijn.
Mensen vluchten om verschillende redenen: oorlog, geweld, etnische zuiveringen of ondemocratische regimes. Door de conflicten gaat het in die landen vaak economisch slecht. Inwoners zien dan weinig toekomst in eigen land en hopen elders een beter leven op te bouwen. Tegenwoordig worden de meeste vluchtelingen opgevangen in de regio. Dat is het algemene beleid van de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, de UNHCR. Zo worden gevluchte Somaliërs ondergebracht in kampen in buurland Kenia. Toch zoeken veel vluchtelingen bescherming buiten hun regio, omdat ze denken in een democratisch, westers land veiliger te zijn. Er zijn allerlei organisaties die vluchtelingen ‘uitnodigen’ om in hun land een nieuw bestaan op te bouwen. In 1999 haalde Nederland 5000 Kosovaren hier naartoe en in 2005 tientallen Congolezen en Burundezen.
Rian Ederveen (41) – coördinator van Stichting Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt -LOS: ‘Een vluchteling is iemand die de moed heeft om grenzen te overschrijden om aan zijn noodlot te ontkomen. Hij droomt van een veilige toekomst. Maar een vluchteling is vooral ook een mens, met eigen herinneringen en dromen, hoop en verwachtingen.’
Shamarka (7): ‘Toen ik in de buik van mijn moeder zat, was ik in Somalië. Mama zegt dat het toen oorlog werd. Toen mijn familie doodgeschoten was, moesten ze allemaal worden begraven. Toen ging mama naar Nederland, want hier gebeurt dat niet.’
John van Tilborg (46) – directeur van de kerkelijke vluchtelingenorganisatie INLIA: ‘Mensen vluchten vanwege gebrek aan perspectief of bescherming. Als je schrijver bent en je mag niet schrijven, of je mag alleen schrijven wat in de lijn van jouw overheid ligt, dan heb je geen perspectief. Als je vervolgd wordt of niet beschermd wordt tegen discriminatie, vlucht je ook. Je verwacht dan dat je dat perspectief en die bescherming wel kunt krijgen daar waar je naartoe vertrekt.’
Edriz (14): ‘Mijn vader vluchtte drie jaar geleden met mij naar Nederland toen in Afghanistan de oorlog uitbrak. Mijn twee zussen en vier broers zijn nog in Afghanistan, omdat mijn vader maar voor twee geld had. We hebben gereisd in vrachtauto’s, bussen en veel gelopen. Ik wil in Nederland blijven, want hier is het rustig.’
Bisschop Muskens(69): ‘Velen gaan en gingen op de vlucht voor armoede, honger, vervolging en onderdrukking. Een paar voorbeelden uit onze 20ste eeuw. Een miljoen Armeniërs vluchtten in het begin van de 20ste eeuw uit Turkije. In de jaren dertig sloegen velen op de vlucht voor het bewind van totalitaire staten als Nazi-Duitsland. Veel joden probeerden hun toevlucht in Nederland te zoeken in de hoop veilig te zijn. Het oorlogsgeweld van de Tweede Wereldoorlog joeg één miljoen mensen op de vlucht.
Nigar (18) – student zakelijke dienstverlening: ‘Toen de oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan uitbrak, kregen mijn ouders in Azerbeidzjan veel problemen. Mijn moeder werd gediscrimineerd omdat ze half Armeens én christen is. Mijn vader zat vroeger in het Azerbeidzjaanse leger. Op een dag is een hoge legerman opgepakt en dachten ze dat mijn vader ook een landverrader was. Bovendien vonden ze mijn vader fout, omdat hij met een half Armeense is getrouwd. De politie kwam heel vaak aan de deur. Vaak vluchtte mijn vader en kwam hij dagen niet thuis. Als ze hem te pakken kregen, werd hij mishandeld. Hij is twee keer gewond geraakt, maar in het ziekenhuis wilden ze hem niet behandelen, omdat hij met een Armeens getrouwd is. Eerst zijn we naar Rusland gevlucht, maar daar kon mijn vader niet voor ons zorgen. De Russen houden niet van mensen met zwart haar, die uit de Kaukasus komen. Ook daar doken we onder. Toen zijn we naar Nederland gevlucht.’
Het Vluchtelingenverdrag van Genève uit 1951: ‘Een vluchteling is iemand die gegronde vrees heeft voor vervolging in zijn land van oorsprong op grond van ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging, of het behoren tot een bepaalde sociale groep.’
Sarah (68): ‘Ik wilde dat Somalië één land bleef, maar onze president zei dat iedereen die dat wilde, moest worden neergeschoten. De politie kwam en deed mij handboeien om. Mijn zoon vluchtte. Ik weet niet waar mijn andere twee kinderen zijn. Ze namen me mee naar de gevangenis: slaan, slaan, slaan. Ik was bewusteloos. Toen ze me vrijlieten, ben ik gevlucht. Ik weet niet wat er met mijn huis en met mijn kinderen is gebeurd. Veel mensen liegen om asiel te krijgen, maar ik ben hier niet voor de economie. Ik ben een vluchteling. Amnesty zegt dat ik niet lieg. Nederland is goed. Iedereen helpt mij. Ik wil blijven. Als ik terug moet: soldaten en dan boem, boem, boem. Ik terug, ik dood.’
Artikel 14 van de Universele Verklaring van de rechten van de Mens: ‘Een ieder heeft het recht in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging.’